Federalizm ile yönetilen ülkeler

Federalizm ile yönetilen ülkeler 

Dünyada federalizme yöneltilen ülkelere örnek olarak ABD, Rusya, İsviçre, Almanya, Kanada, Almanya, Belçika ve İspanya gösterilebilir. Bunların bir kısmı federal ve âdem-i merkeziyetçi, bir kısmı federal ve merkezi diğer bir kısmı da yarı federal olarak gösterilebilir. Her ülkenin federal yapıları kendi gerçeklerine uygun şekilde organize edildiği için bunların federallik dereceleri de doğal olarak birbirinden farklı olmaktadır.

Katı federaller ve âdem-i merkeziyetçilik

Lıjphart’ın 2014 yılında belli kıstaslar üzerinden yaptığı analizlere göre, Kanada, Almanya, İsviçre ve ABD daha katı federal ve âdem-i merkeziyetçi, Arjantin, Avusturya ve Hindistan federal ama merkezci, İsrail, Hollanda ve İspanya ise yarı federal olarak gösterilmiştir.

Federalizmin ortaya çıkış süreçleri

Federalizmin her bir ülkede ortaya çıkış süreci birbirinden farklı olabilmektedir. ABD’de daha önce ayrı yaşayan toplum ve devlet gibi yapıların birleşmesinden kaynaklanan federal bir yapı ortaya çıkmıştır. Belçika ve İsviçre de ise farklı kültürel yapıların birleşmesinden veya ayrışmasından federal yapıların ortaya çıktığı söylenebilir.

Genel olarak federatif yapılar, aynı coğrafya üzerinde kültürel veya ırksal farklılıkları bulunan insanların bir arada yaşamak için ortak amaç ile oluşturduğu topluluklar ile birbirinden uzak ve farklı coğrafyalarda yaşayan toplulukların ortak bir amaç uğruna aynı toplumda yaşaması amacıyla oluşmuştur. Bu bakımdan federatif yapılar “birleşme amacıyla oluşan federatif yapılar” ile “ayrışma amacıyla oluşan federatif yapılar” olarak iki bölümde ele alınabilir.

Birleşme amacıyla oluşan federatif yapılara ABD örneği, ayrışma amacıyla oluşan yapılara da İspanya örneği verilebilir. Genellikle birleşme amacıyla oluşan federatif yapılar tüm toplumun faydası için olumlu, ayrışma için oluşan federatif yapılar ise toplumu oluşturan bütün unsurlar için “toplumların devamlılığı açısından” zararlı olabilir. Yani, federalizm bir ülke yönetim sistemine getirilirken, getirilme gerekçesi eğer var olan parçalı yapıyı bir araya getirmek ise tüm toplum açısından sonuç olumlu, var olan bütüncül yapıyı daha alt birimlere ayırmak maksadı ile getiriliyorsa sonucun olumsuz olacağı söylenebilir.

Kaynaklar;

Lıjphart A. (2016). Güçler Ayrılığı: Federal-Üniter ve Merkezi/Adem-i Merkeziyetçi Karşıtlığı. İçinde: Ayas G, Bulsun UU. Demokrasi Modelleri, 2. Baskı. İstanbul, İthaki Yayınları, 221-235.