Ana Sayfa Kültür ve medeniyet Meşruti Monarşi Nedir? Tarihi ve Günümüzdeki Örnekleri

Meşruti Monarşi Nedir? Tarihi ve Günümüzdeki Örnekleri

Meşruti monarşi, hanedan üyeleri olan Padişahlar, Krallar, Kraliçeler ve Emirler gibi yöneticilerin bir kısım yetkisinin kanuni metinlerle sınırlandırıldığı ve padişahlık, krallık ve emirliklerin demokrasiyle birlikte yönetildiği monarşik bir sistemdir.

vergisözlüğü

Makale İçeriği

Meşruti Monarşi Nedir? Tanımı ve Özellikleri

Meşruti monarşi hanedan üyeleri olan Padişahlar, Krallar, Kraliçeler ve Emirler gibi yöneticilerin bir kısım yetkisinin anayasal metinlerle sınırlandırıldığı bir sistemdir. Meşruti monarşi cumhuriyet ile yönetim sistemi olarak farklılaşır. Her iki sistem demokrasi de olabilir ve/veya otokrasi de olabilir.

Bu sistemde ülkeden göre bazı değişiklikler olmakla beraber, anayasalarla veya metinlerle padişahların ve kralların yetkileri sınırlandırılarak; çok partili siyasi hayat ile meclis ve seçimler yönetim sistemine zamanla enjekte edilmiştir.

Meşruti monarşi, meşrutiyet ve/veya anayasal monarşi olarak da ifade edilen sistem, siyaset bilimciler açısından Dünya’nın en ideal yönetim sistemi olarak görülür.

Meşruti Monarşi Tanımı ve Temel Özellikleri

Devlet başkanlığı ve cumhurbaşkanlığının kalıtsal olarak hanedan üyeleri arasında değiştiği ve anayasayla padişahların ve kralların vb. makamların yetkilerinin sınırlandırıldığı sisteme verilen isimdir.

Meşruti monarşinin diğer bir adı anayasal monarşidir. Meşruti monarşinin temek özellikleri aşağıdaki gibidir:

Hükümdar yetkilerini sınırlayan bir anayasal metin,
Devamında seçim ve meclisin olması, (günümüzde geçerli)

Meşruti Monarşinin Tarihsel Gelişimi

Meşruti monarşinin ilk örnekleri İngiltere’de ortaya çıkmış olup, zamanla 20 yy. başlarında birçok ülkede uygulanmıştır.

Meşruti Monarşi İle Yönetilen Ülkeler

Türkiye’de Osmanlı Hanedanın yönetimde olduğu son dönemler (1876 ve 1908 yılları) 1 ve 2. meşrutiyet dönemlerinde bu sistem uygulanmış ve cumhuriyetin ilanıyla devletin yönetim sistemi değiştirilmiştir.

Günümüzde ise başta Avrupa ülkeleri olmak üzere gelişmiş birçok Avrupa ülkesinde meşruti monarşiyle yönetim devam etmektedir. Günümüzde meşruti monarşiyle yönetilen ülkeler aşağıdaki gibidir:

İngiltere,
İspanya,
Hollanda,
İspanya,
İsveç,
Norveç,
Danimarka,
Belçika

Meşruti Monarşinin Avantaj ve Dezavantajları

Meşruti monarşinin avantajlarından birincisi devletin yönetici bir aristokrat sınıfının olması ve böylece devlet kültürünün yüzyıllar boyu devam etmesidir. Günümüzde gerçek aristokrasinin yerine, sosyal medya üzerinden zenginleştirilen veya devlet eliyle zenginleştirilen suni ve yapay aristokrasi getirilmiştir.

Meşruti monarşinin ikinci bir avantajı devletin bir sahibinin olmasıdır. Sahibi olan devletleri hiçbir işadamı ve müteahhit soyamayacak ve/veya istismar edemeyecektir. Ancak, sahipsiz devletleri her gelen/iktidar, iktidar ortağı olduğu iş adamı çevresiyle birlikte ortak yönetmekte ve/veya iktidar nimetlerini paylaşmaktadır. Bu durumda ülkenin kaynaklarının boşa harcanması ve israf edilmesi sonucunda halk gittikçe fakirleşir; ülkede sürekli mali ve ekonomik krizle boğuşan bir ülkeye dönüşür.

Meşruti monarşinin üçüncü avantajı da devlet gelenekleri ve ananelerinin hanedan ailesi üzerinden sonraki nesillere taşınmasına vesile olunur. Karşıtı sistemde yönetime gelenler devlet anane, gelenek ve göreneklerini bilmedikleri için devleti kısa bir süreliğine yenilmesi gereken bir nimet olarak görürler.

Meşruti monarşinin diğer bir avantajı da devleti gelenek, görenek ve anane bilen çekirdekten yetişme insanlarının temsil etmesidir. Karşıtı sistemde yeni gelen yönetim ne kadar eğitimli olursa olsun, devleti tanımak ve bilmek en az 10 yılı alacağı için ilk 10 yıl devleti tanımakla geçer. Zaten 10 yıldan fazla sürede çok nadir hükümet ayakta kalır. Buda ülkenin kaynaklarını boşa harcanması ve israf edilmesiyle nihayete erer.

Meşruti monarşinin diğer bir avantajı da uygulandığı ülkelerde sistem krizi çıkmaz; hükümet kurulmazsa bile sistem asgari seviyede işlemeye devam eder ve devlet/rejim krizlerine girmez. Ama karşıt sistemde sürekli sistem krizleri olmaya devam eder.

Meşruti monarşi ile yönetilen ülkelerde seçim dönemlerinde bürokrasi durmaz; ama karşıt sistemde seçim döneminden 1 yıl önce ve seçim döneminden 1 yıl sonraya kadar, sistem işlemez.

Meşruti monarşinin diğer bir avantajı da yönetimde istikrardır. Sürekli gidip gelen hükümetler kendi politikalarını üretip/yapacak fırsatı bulamadan iktidardan uzaklaşırlar. Ya da sadece bir sonraki seçimi kazanmaya odaklanarak, çıkar çevresini memnun etmeye bakarlar. Buda ülkenin kaynaklarını boşa harcanması ve israf edilmesiyle nihayete erer.

Meşruti monarşinin diğer bir avantajı da anti popülizmdir. Sürekli gidip gelen hükümetler kendi politikalarını popülizm ve/veya çıkar çevrelerini memnun edecek politikalara ayırırlar. Buda ülkenin kaynaklarını boşa harcanması ve israf edilmesiyle nihayete erer.

Meşruti monarşinin eleştirilebilecek tek yanı ise devlet başkanlığının (icrai bir görevi yoktur) hanedan üyeleri arasında el değiştirmesidir.

Meşruti Monarşinin Parlamenter Sistemden Farkı

Meşruti monarşi parlamenter sistemle değil, monarşi ve cumhuriyetin karşıtı ve/veya ikamesidir. Parlamenter sisteminin karşıtı veya ikamesi ise başkanlık ve yarı başkanlık sistemidir.

Mutlak Monarşi ile Meşruti Monarşi Farkı Nedir?

Mutlak monarşide hükümdarı kısıtlayan bir anayasa yoktur. Meşruti monarşide ise hükümdar yetkilerinin Anayasayla kısıtlanmıştır ve/veya meclis yapısı ve sınırlıda olsa da bir seçim vardır.

Meşruti Monarşinin Türkiye’deki Yeri

Meşruti monarşiye Türkiye’de 1876 Kanuni Esasının ilanıyla geçilmiştir. (1.meşrutiyet) 1908 yılında da 2. meşrutiyet ilan edilmiş ve devletin yönetim sisteminin değiştiği 1923 yılına kadar bu sistem aralıklıda olsa devam etmiştir.

Sonuç ve Değerlendirme

Meşruti monarşi veya diğer adıyla anayasal monarşi, hükümdarın yetkilerinin anayasayla sınırlandığı ve/veya meclis sisteminin olduğu, Türkiye’de Osmanlı hanedanının son dönemlerinde uygulanan ve halihazırda Dünya’da İngiltere, İspanya, Hollanda, İspanya, İsveç, Norveç, Danimarka ve Belçika gibi ülkelerde uygulanan yönetim sistemidir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Meşruti monarşi nedir?

Hükümdarlığın kalıtsal olarak hanedan üyeleri arasında değiştiği ve anayasayla padişahların ve kralların vb. yetkilerinin sınırlandığı ve/veya meclisle yönetilen (kanuni sınırlama) sisteme verilen isimdir.

2. Meşruti monarşi ile mutlak monarşi arsındaki fark nedir?

Mutlak monarşide hükümdarın yetkilerini kısıtlayan bir anaysa metni yoktur; meşruti monarşide ise anaysa ile hükümdarın yetkileri sınırlandırılmıştır.